Covid 19 virüsünden korunmak için aşının geliştirilmesi beklenirken, hijyen önlemleri, sosyal mesafe ve kişisel koruyucu ekipmanlar covid 19 enfeksiyonuna karşı tek korunma yöntemi olarak kabul edilmektedir. Ancak bu yöntemlerin sağlık çalışanlarını korumak için yeterli olmadığı görülmüştür. Quersetinin, C vitamini ile birlikte sinerjik etkisinin virüslere karşı koruyucu olabileceğine dair hipotezimiz bulunmaktadır; önceki yazımızda quercetinin covid 19 enfeksiyonunda etkili olma mekanizmasını açıklamıştık.
Söz konusu hipotez ile ilgili çalışmamız, etik kurul onayı ile birlikte mart ayında başlatıldı ve sonuçlandı: “Quersetin Covid 19 enfeksiyonuna karşı korunmada etkili gibi görünmektedir.”
Çalışmanın sonucu Türkiyede pek önemsenmemiş olmasına rağmen uluslar arası alanda büyük ilgi uyandırdı, konu ile ilgili medpagetoday sitesinde Haziran ayında röportajımız yayınlandı.
Kasım ayında (2020) Brock Üniversitesi ve Kanada merkezli bir ilaç firması olan Biolyse Pharma “Covid 19 virüsüne karşı Quersetini üretmek, etkinliğini artırmak ve halka sunabilmek” için federal hükümete başvurarak destek istedi. Konu ile ilgili haber Kanada basınında yer aldı.
Yapılan çalışmamızdan kısaca bahsedecek olursak:
Synergistic Effect of Quercetin and Vitamin C Against COVID-19: Is a Possible Guard for Front Liners
Covid 19 bulaşma riski yüksek birimlerde çalışan 71 sağlık çalışanına QCB (500 mg quersetin, 500 mg C vitamini ve 50 mg bromelain) 2 bölünmüş dozda koruyucu olarak başlanırken; yine aynı risk grubuna sahip herhangi bir takviye kullanmayan 42 sağlık çalışanı kontrol grubunu oluşturdu.
Çalışmada izlem süresi 120 gün olarak belirlendi. Katılımcıların QCB kullanımını 120 günden önce sonlandırması veya aktif covid 19 enfeksiyonu geçirmesi bitiş noktası olarak kabul edildi. İzlem süresinin sonunda tüm katılımcıların COVID-19 rapid diagnostic tests (RDT) ile antikor pozitifliğine bakıldı.
QCB kullanan grup için ortalama izlem süresi 113 gün, kontrol grubu için ortalama 118 gün olarak tespit edildi. İzlem süresi içerisinde QCB grubundaki 71 sağlık çalışanından 1 tanesi, kontrol grubunda yer alan 42 sağlık çalışanından 9 tanesi covid-19 enfeksiyonu geçirdi. Katılımcılardan bir tanesi sessiz enfeksiyon şeklinde asemptomatik geçirirken, diğerleri semptomatik olarak evde 15 gün süre ile izlendi.
Bulgular;
QCB düzenli kullanan katılımcılara göre kullanmayan sağlık personelinin Covid 19 bulaşma risk oranı (HR) 12.04 bulundu.
(%95 Güven aralığı [CI]= 1.26-115.06, p=0.031)
Cinsiyet, sigara kullanım durumu, tansiyon ilacı kullanma ve herhangi bir kronik hastalığa sahip olmanın Covid 19 bulaşıcılığı üzerine istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunamadı.
Sonuç olarak bu bulgular QCB takviyesinin düzenli kullanımının sağlık çalışanları için Covid 19 enfeksiyonuna karşı koruyucu olduğunu anlamlı olarak ortaya koymuştur ve bu sonuç bu konuda yapılacak daha ileri çalışmalar için umut vericidir.
Çevremde tavsiye etmiş olduğum kişiler içinde yapmış olduğumuz bir diğer anket çalışmasında ise QCB takviyesini aralıksız kullananlar Covid 19 enfeksiyonuna yakalanmazken , doz atlayarak kullanan kişilerden Covid 19 enfeksiyonu geçirenlerde hafif geçirmişlerdir.
Bu konuda gelebilecek soruları cevaplayacak olursak;
Kullanım için hangi preparat tercih edilebilir ?
Quersetinin bağırsaktan emilimi az olup, C vitamini ve Bromelain ile birlikte alındığında emilimi daha yüksek olmaktadır. Bizim çalışmada kullandığımız Quartera Plus isimli preparatta bu 3 madde bir arada bulunmaktadır. Aynı özelliklere sahip Türkiye de bir kaç ürün daha bulunmaktadır. Tek başına quersetin içeren preparatları kullanmanın bir anlamı yoktur.
İsoquercetin, quersetinin bir başka formudur, bağırsakta emilimi 5 kat daha iyi ve etkinliği daha yüksektir. Türkiye de maalesef bulunmamaktadır.
Korunma için kullanım dozu nedir ?
Covid 19 enfeksiyonundan korunmak için önerilen doz 2 x 250 mg dır. Temas durumunda kalınırsa bir kaç gün 2 x 500 mg kullanılması önerilir. Düzenli kullanılmayacaksa alınmasının bir anlamı yoktur. Virüsün bulaşıcılığı çok arttı ve quersetin 1 kapsül ile 4-6 saat koruma sağlabilmektedir. İkinci dozun insanlarla temasın yoğun olduğu saatlerde alınmasına özen gösterilmelidir. Doz atlandığında savunmasız kalınacağı ve Covid 19 virüs bulaşmasını engelleyemeyeceğini düşünüyoruz.
Uzun süreli kullanımında herhangi bir yan etkisi var mı? En fazla ne kadar süre kullanılabilir ?
Yan etki olarak bazı kişilerde mide ağrısı oluşurmuş, ancak yemek arasında alındığında düzelmiştir. 2021 kışının hepimiz için zor geçeceği görülmektedir. Aşılar kullanıma girinceye kadar QCB kullanmanızı tavsiye ediyorum. Bir yıllık kullanımında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Kullanım yaş aralığı nedir ?
2 yaş üzerinde herkes kullanabilir.
Kimler kullanamaz ?
Gebeler, emziren anneler(çalışması bulunmadığı için), aktif meme kanseri veya aktif böbrek hastalığı bulunan kişiler.
Diğer ilaçlar ile etkileşimi varmıdır ?
Sadece siklosporin ile etkileşimi bulunur.
Kan sulandırıcılar ile birlikte kullanılabilir mi?
Evet kullanılabilir. Yalnız daha önce burun kanaması, idrar yolu kanaması veya konjuktiva kanaması geçirmiş yani kılcal damar duvarı zayıf kişilerde kanama meydana getirebilir. Adet kanaması uzayabilir. Çok önemi olmamakla beraber ilaca ara verildiğinde geçer. Aspirin gibi düşünülmelidir.
Astım, şeker hastalığı, romatizmal hastalık veya kalp hastalığı gibi kronik hastalığı olanlar kullanabilir mi?
Evet, özellikle kronik hastalığı bulunan kişilerin kullanması önerilir.
Korona tedavisi için çalışmalarınız var mı?
Korona tedavisinde iki çalışmamız bulunmaktadır. Bir tanesi özel bir peptid plazma tedavisi diğeri ise yine quersetin kullanımı ile ilgilidir. Sonuçlandığında onları da paylaşacağız.
Siz kullanıyor musunuz ?
Evet ben, ailem ve çalışma arkadaşlarım salgının başından itibaren kullanıyoruz.
Son Söz;
Sağlıcakla ve umutla kalın.
Prof.Dr. Hasan Önal
Çocuk Metabolizma Uzmanı
Sağlık Bilimleri Üniversitesi