Tuvalet eğitimi uyanık ve uyur durumlarda barsak ve idrar kontrolünün kazanılmasıdır. Bu işlevlerin kazanıldığı yaşlar farklı kültürlerin yanı sıra aynı kültürlerde de farklılıklar gösterir.
Tuvalet eğitimine başlama zamanına;- Saatler süren kuru dönemleri- Oturağa ilgi duyulması- Islak ve kirli olunca altının değiştirilmesi isteği- Basit emir dizilerini yerine getirebilme yeteneği gibi sinyallere dayanılarak karar verilmelidir.Tuvalet eğitimine çocuk fizyolojik ve ruhsal açıdan hazır olmadan başlandığında ya da aşırı baskıcı, esnekliğe, eğitimin başlangıcındaki küçük kaçırmalara bile izin vermenin bir tuvalet eğitimi ile çocuk ele alındığında; bu dönemde aşırı baskı ve denetim sonucu tuvalet eğitimi kazanılsa bile çocuk daha sonraki yaşlarda herhangi bir stres etmeni ile karşılaştığında çiş ya da kaka kaçırma belirtileri ile birlikte tuvalet eğitimi dönemi içinde çözümlenmemiş olan süreç yeniden gündeme gelir. Bu dönemde doğası gereği aşırı direnen, tutturan çocuğun inadına inatla karşılık vermek, inadının üstüne gitme korkutmak geçersizdir ve olumsuz sonuçlar verecektir. Tutturduğunda dikkatini başka alanlara çekmek farklı seçenekler sunmak uygun bir tutum olabilir. Tuvalet eğimi verirken sabırlı, ufak aksamalarda abartılı, titiz bir kaygılıkla tepki vermeyen, eğitimi oyunla veren ancak kararlı bir ana baba tutumunun çok yarar sağlayacağı bilinmelidir. Çocuğun çiş ya da kakasının gelmiş olacağının varsayıldığı saatlerde tuvalete götürmek, bu işlemi uygun ve belirli aralıklarda yinelemek ve haber verdiğinde ödüllendirmek yeterli olacaktır. Tuvalet eğitimini genel ilkeleri :- Oturakta başarı gösterilmediğinde ve oturak dışı kazalarda kızmak ve ceza vermek genellikle olumsuz etki yaratır ve uygun değildir.- Çocuk oturağa oturmamak konusunda inat ettiğinde ayağa kalkmasına izin verin ve yemekten sonra tekrar deneyin.- Direnç süre giderse eğitime birkaç hafta ara verin.- Şiddetli tartışmalardan kaçınılmalıdır. Bu uzun süren dışkı kaçırma, gece işemelerine ve/veya annebaba – çocuk ilişkilerinin gerginleşmesine yol açabilir. Bir bebekle girişilen çatışmanın kazanılması neredeyse her zaman olanaksızdır ve erişkinin isteğinin dayatılması çocuğun gelişimini etkileyebilir ve utanç ile kuşku duygularını arttırabilir.- Başarılı tuvalet eğitiminin anahtarı çocuğun bunu kendi başarısı olarak görmesinin sağlandığı yaklaşımdır. – Gündüz eğitiminin yararlı olabileceği yaş çocuğun bireysel özelliklerine göre değişir. Çocuğun dışkılama saatlerinin öngörülebilmesi; çocuğun dışkılamayı önceden hissetme ve tuvalette gerçekleştirilen eylemleri anlayabilme yeteneği ( tuvalete zamanında gitme, soyunma, oturağa oturma, dışkılama, yıkanma, kurulanma ve tekrar giyinme) ve çocuğun tuvalet eğitimine karşı duyduğu ilgi. Tuvalet eğitimde yöntemler : – Çocuk hazır olduğunun sinyallerini verdikten sonra oturakla tanıştırın.- Çocuğu başlangıçta kısaca ve giysili olarak oturtun.- Çocuğunuza tuvalette kolay indirilip kaldırılabilen giysiler giydirin. – Tuvalette ne yapacağını çocuğunuza gösterin. – Tuvaleti vurgulayan kelimeleri öğretin- Çocuğu tuvalete siz götürün ve yanında oturun.- Daha sonra çocuğu oturakta kilodu çıkarılmış olarak ve giderek artan sürelerde oturtun. (1 dk en fazla 10 dk)- Tuvalet işlemini tekrar tekrar ve basitçe açıklayın ve oturağa ıslak veya kirli bezler koyarak vurgulayın.- Eğer başarılı bir sonuç varsa onu övün, Çocuklar büyümüş olma kavramından hoşlanırlar. Sen büyüdün abla-abi oldun. Çünkü tuvaletini beze değil oturağına yaptın gibi.- Eğer çocuk bu denemelerde tuvaletini yapamamışsa, sakin olun, kızgınlık belirtisi göstermeyin. Sen bebek misin gibi ifadelerden kaçının. Bir dahaki sefere yaparsın deyip konuyu kapatıp, tuvaletten çıkartın.- Tuvaletini yapıncaya kadar burada oturacaksın tarzında zorlayıcılıktan kaçının.Altına kaçırdığında öfke belirtisi göstermeyin. Hatta bu kazaların her zaman olabileceğini peşin peşin kabul edin. – Tuvalet eğitimindeki başarısıyla sizin ona olan sevginiz arasında ilişki kurmayın. Çocuğa bunu algılatabilecek kelimelerden uzak durun.- Tuvalette oturmaktan sıkılıyorsa yanınıza resimli bir kitap alın veya yanında kalıp dinlemekten hoşlanacağı bazı hikayeler anlatın.- Tuvaletini yaptıktan sonra ona doğru şekilde temizlenmeyi öğretin. Önceleri siz temizledikten sonra onun tekrar etmesini isteyebilirsiniz. – Çocuğun dışkılama gereksinimini anlamaya çalışın (çocuğa göre ayarlı “ zamanlama yöntemi), oturakta başarılı dışkılama için olumlu güçlendirme yapın (övgü, sarılma, yıldız çizelgesi, çıkartma y da tekrar tekrar verilebilen, yeterli motivasyon sağlayan başka ödüller)Yukarıda belirttiğimiz yöntemler düzenli dışkılama alışkanlığı olan çocuklarda çok yararlı olur. Düzensiz dışkılama alışkanlığı olan çocukların eğitimine başlanmadan önce gereksinimlerini kendilerinin hissetmesinin beklenmesi gerekebilir. Gündüzleri kapsayan tam tuvalet eğitimin alınması uzun bir süreye yayılabilir. Başarı başlangıçta geçici de olabilir. Tuvalet eğitiminden uzun bir süre sonra da arasıra kaza olabileceği göz önünde tutulmalıdır.